Ongelooflijk! De Fadistas vullen de hele zaal met hun stemgeluid. We zitten in het buurthuis van Casal do Frade en wonen een fado-avond bij. Een van de zangers, Jaime Pereira, zit vijftig jaar in ‘het vak’. De hele avond staat in het teken van dit heuglijke feit.
Het begint me te dagen: dit zijn de zangers die bij het Fado-huisje, Casa de Fado St. Onofre, uit Caldas da Rainha horen. Ik herken ze allemaal. En zij mij. Van menig zanger krijg ik kussen. Bijna elke vrijdagavond brengen deze zangers in een restaurantje, zo klein dat je er eigenlijk altijd straal voorbijloopt, hun repertoire ten gehore. De plaatselijke brandweerman, schoenpoetser, fabriekseigenaar en kokkin hebben één ding gemeen: een pure, jarenlange en onvoorwaardelijke liefde voor het Portugese levenslied, de Fado. Ik ben niet alleen dol op de zangers, maar ook op hun gitaarbegeleiders. Man, wat kunnen die spelen! Geschoolde musici, dat hoor je. Geweldig hoe de combi met de zangers werkt! Alleen jammer dat in de kleine ‘huiskamer’ van het restaurant het geluid niet altijd volledig tot zijn recht komt. Nee, dan hier in de zaal van de soos!
Elk zichzelf respecterend dorp in Portugal heeft een heuse “Associação Recreativa“, een soos of buurthuis, zo u wilt. En ze willen elkaar allemaal naar de kroon steken. Echt leuk hoor, dat dorpsleven! Dan weer yoga, vervolgens fado en niet te vergeten, de schranspartijen met varkens aan het spit en het dorpsfeest. Asterix en Obelix is er niets bij! De buurthuizen zijn ook altijd goed voor de laatste roddels. Je drinkt er een bica (sterke espresso) na de lunch en je hoeft voorlopig geen krant meer te kopen. Mijn vader meed om die reden de soos als de pest (en verbood ons er een voet in te zetten).
Fado in Casal do Frade
Ik let altijd goed op of ik aanplakbiljetten van een of ander feest zie. Dit keer viel mijn oog op een A4-tje bij de tapijtenhandelaar in de P.C. Hooftstraat van Caldas da Rainha. Voor de niet-kenners van deze stad: deze straat heet officieel Rua Almirante Cándido Reis, maar niemand, werkelijk niemand, kent deze straat onder deze naam. Heb je het over de Rua das Montras, de Straat van de Etalages, dan weet iedereen meteen welke straat je bedoelt. Ik heb in mijn jeugd menig avondje door deze straat geflaneerd, alhoewel, nu ik erop terugkijk, kan ik het beter hebben over ‘geparadeerd’, want dat was het meestal wel. Bekijken en bekeken worden. Je bent jong en je wilt wat, ten slotte. Ik heb de indruk dat het tegenwoordig minder is. We gaan niet meer ’s avonds na het eten nog een stukje door de binnenstad flaneren. Jammer, hoor!
Hoe dan ook: een fado-concert in Casal do Frade! Is dat even boffen. We hebben werkelijk een bijzondere avond beleefd. En dat was niet alleen omdat er gezongen werd!
Nee, je pikt en passant nog even wat dorpsgekrakeel mee als iemand ineens dwars door een lied roept “Je behandelt me als een varken! Ik ben geen varken! Waarom gooi je olijvenpitten naar me?”. Waarop je vervolgens een oudere kreupele man ziet opstaan, terwijl hij met veel kabaal stoelen wegschuift om zijn hulpkruk te pakken en boos naar een andere tafel verkast. Niet gehinderd door het geluid van de doorzingende fadozanger, horen we ook wat zijn boze tafelgenoot door de zaal tettert “Bekijk het maar. Bestel maar een taxi om terug te gaan!”. Dit galmt na en de Fadozanger valt nu wel stil, om de draad weer ras op te pakken, mompelend “sorry, dames en heren, kan gebeuren”.
Bij een volgend nummer, je voelt de droefheid uit de tenen van de zanger komen, wordt het een van de ruziemakers te veel. Die oude heer barst in snikken uit. En niet zo’n beetje ook: het gezang raakt erdoor overstemd. Maar de fado-zanger laat zich er niet opnieuw door uit het veld slaan. Hij aait de huilende oude man over zijn bol en zingt stevig verder.
In de eerste pauze, het is ondertussen tegen kwart over elf, komt er een bijzondere oproep. De vroegere baas van de jubilaris vraagt het aanwezige publiek om lootjes te kopen. Hij belooft degene van het winnende lot twee mooie flessen wijn. De opbrengst gaat naar: … de jubilaris. Die heeft het op zijn oude dag niet breed en kan wel een paar centjes gebruiken. Iedereen koopt een ‘rifa’ van een euro! Leuk initiatief. De jubilaris, geheel onwetend van deze actie van zijn voormalig broodheer, staat er glunderend bij.
Het is dus weer genieten op zo’n avond: eerst betalen natuurlijk (15 eurootjes) en dan van acht tot tien eten (bacalhau) terwijl je je ondertussen afvraagt hoe ze zo meteen de grote hal met neonverlichting in Fado-sfeer krijgen – ik moet zeggen: de dorpsbewoners hebben vreselijk hun best gedaan om een podium van stro met oude landbouwattributen te creëren!
Na het dessert, uiteraard keuze uit talloze lekkernijen, gaan om kwart over tien de grote lichten eindelijk uit en worden er vele kaarsen aangestoken. Kijk, now we can talk! Om de beurt zingen verschillende zangers van het Fado-huis uit Caldas twee nummers. Het laatste optreden voor de pauze is van de eigenaresse en tevens kokkin van het Casa de Fados de Santo Onofre. Aan een tafel naast ons stoten mensen elkaar aan: “Deze mevrouw is over de táchtig!” ” Over de táchtig“, hoor je ineens overal. Iedereen gaat eens goed voor deze oma zitten. Na haar eerste lied verzucht ik jaloers tegen mijn tafelgenoten: “Geef mij één zo’n stemband!”
In de pauze volgt Caldo Verde, een koolbladerensoep, en geroosterde chouriço. Daarna weer een uur Fado! Als afsluiter hebben de dorpsbewoners filhóses gebakken, een Portugese variant op oliebollen. En dit alles op een doodnormale zaterdagavond in oktober!
Meer lezen over Fado of de boerenmarkt Santana? Klik dan op een van de onderstaande blogposts:
Fado, Fátima, Futebol en…Feyenoord?
Een Jacaranda koop je gewoon op de boerenmarkt van Santana
Wil je naar een Fado-avond op vrijdagavond? Reserveer dan tijdig, want het zit er vaak bomvol. Reserveren kan op (00 351) 262 284469. Maar nog veel handiger: ga langs tijdens lunchtijd, want ze spreken weinig Engels, dus dan wordt telefonisch reserveren moeilijk. Het Fado-huis zit op een hoek, op de begane grond van een klein flatgebouw en is gevestigd in de Rua Manuel Mafra 11, Caldas da Rainha. Niet ver van de “Pimpões” en de “Farmácia Perdigão”, trouwens!
Zin in Portugal? 