Ik schaam me diep. Al jaren loop ik geregeld de tuin van het Museu de Cerâmica van Caldas da Rainha binnen en altijd laat ik het chaletje, waarin het museum gevestigd is, links liggen. Ik heb het ooit eens bezocht en vond er toen weinig aan.

Maar elke keer weer verbaas ik me over de schoonheid van de tegeltableaus in de tuin en de beelden van Bordallo Pinheiro. Door de tuin lopen is gratis, dus zo’n kort wandelingetje voordat ik de winkel van Bordallo Pinheiro zelf bezoek, is gewoon een mooi opstapje. Daarna door het park naar het oude marktplein, waar we bij de kiosk koffie drinken, voor mij dé plek met de béste galão (spreek uit gaa-louwng) in town, en waar we tot 13.00 uur bij de kleurrijke marktkraampjes onze groente, fruit, kaas, noten en bloemetjes kunnen kopen. Na zo’n simpel ochtendje ben ik voorlopig weer een poos wunschlos glücklich, zoals mijn Duitse oma ongetwijfeld opgemerkt zou hebben.

Een onverwacht bezoek aan het Museu de Cerâmica

Op een zonnige zaterdagmorgen deze winter loopt het nét even anders. Ik struin weer eens door de tuin op zoek naar mooie plaatjes en wordt aangesproken door een meneer met een prachtige krulsnor: “Kent u het museum, mevrouw?“. Verlegen moet ik bekennen dat ik er nooit binnen kom. “Houdt u van tegels? We hebben hier zelfs tegels uit Delft”. Kijk, dan heb je me! “Tegels uit Delft?”, mijn oren zijn gespitst.

“Waarom komt u niet even naar binnen?”  Tegen zoveel vriendelijkheid kan ik geen nee zeggen. Ik stribbel nog een beetje tegen, want ik word over een uur bij een lunch in het park verwacht en had gehoopt nog door de winkel van Bordallo én het park te lopen. Ik ontwaar enige teleurstelling bij de man die zo aardig is me uit te nodigen, dus ik ren terug naar de ingang van de tuin waar de kassa zich bevindt, koop een kaartje van een paar euro en stap door de oude deur naar binnen. “Weet u wat, er is verder toch niemand, ik doe de deur gewoon dicht en dan lopen we samen door het museum!”.

Al in de eerste kamer besef ik: waarom ben ik al zo’n twintig jaar niet meer in dit huis geweest? De conservator vertelt ondertussen honderduit. Ik fotografeer dat het een lieve lust is en noteer zo veel mogelijk om alle informatie niet te vergeten. Zo leer ik dat huizen vroeger om drie reden werden betegeld. In de eerste plaats werken tegels prima tegen brand. Daarnaast zijn ze hygiënisch, want makkelijk schoon te maken, en ook niet geheel onlogisch, een betegeld huis is uiteindelijk goedkoper, want je hoeft het niet steeds opnieuw te verven.

In het Museu de Cerâmica van Caldas da Rainha leeft de collectie van de 2e Visconde de Sacavém  (een visconde is trouwens een burggraaf) voort : José Joaquim Pinto da Silva, woonachtig op deze aardbol van 1863 – 1928. Hij kocht voor zijn chaletje in Caldas da Rainha tegelpartijen van oude landhuizen, hotels en paleizen op en had grootse plannen (onder andere de koning en koningin naar Caldas halen).

Samen met de Visconde de Moraes had hij nog een droom: van de badplaats Foz do Arelho met de lagune van Óbidos het Venetië van het Iberisch schiereiland maken. Voor rijke lui uit Lissabon is het gebied aan de Costa de Prata van oudsher geliefd, de zomers zijn er koeler dan in Lissabon en de stranden mooi.

Dát plan om van Foz do Arelho een soort Venetië te maken is niet helemaal gelukt, maar we vinden wel nog wat overblijfselen: het huis Grandella aan de weg vanuit het dorp richting het strand en het grote spookhuis dat fier op een rotspunt boven de boulevard uit rijst. Mooi detail: Grandella was degene van het warenhuis Grandella, de Portugese variant van Vroom en Dreesman. En daar kan ik nog een mooi verhaal over vertellen: in augustus 1988 heb ik een BH in Armazéns Grandella in de wijk Chiado in Lissabon gekocht. Op 25 augustus dat jaar brandt Armazéns Grandella aan de kant van de Rua do Carmo uit. Naast het leed van al de daklozen, verwoest erfgoed en brandweerellende viel mijn leed natuurlijk in het niet:  de BH zat namelijk niet lekker. Ik ben die dag gewekt door mijn moeder die zei “die BH kun je niet meer ruilen, hoor, het warenhuis staat in brand”. Op dat moment wisten we nog niet de volledige reikwijdte van deze brand. Uiteindelijk zijn 18 gezichtsbepalende panden in deze historische wijk van Lissabon verwoest en heeft het jaren geduurd voordat alles weer in ere hersteld was.

Maar terug naar het onvolprezen Museum de Cerâmica. De 4e Visconde de Sacavém verkoopt het chaletje van zijn grootvader in 1981 aan de staat, die in 1983 besluit er een museum met de collectie van de 2e Visconde van te maken.

Bij de ingang tref je Spaans-Arabische tegels uit de 15e en 16 eeuw, in de eerste twee kamers wanden en een haard betegeld met Delfts blauw. Op de eerste verdieping staan in vitrines oude karikaturen van Bordallo Pinheiro, maquettes (o.a. van de Dom van Keulen),  enorme vazen en glaswerk (van Lalique!).

Ik kan hier natuurlijk verklappen hoe de tegels uit Delft in een provinciestadje ergens aan de Portugese Costa de Prata terecht zijn gekomen, maar veel leuker is om het de conservator zelf te vragen. Dus ik zou zeggen: ga gauw eens kijken!

Handig om te weten

De tuin van het Museu de Cerâmica is gratis te bezoeken. Gewoon even aan de portier melden dat je de tuin wilt bezoeken. Een bezoek aan het museum kost 3 euro (65 plus en families hebben in Portugal korting). Op zondagmorgen zijn trouwens de meeste musea voor jong en oud in Portugal kosteloos te bezoeken.

Adres tuin en Museu da Cerâmica
Rua Dr. Ilídio Amado – Ap. 97
Caldas da Rainha
Vlakbij de winkel van Bordallo Pinheiro die gehuisvest is in de oude fabriek.
Op maandagen en tussen de middag zijn het museum en de tuin gesloten.

Geen beeldverhaal meer missen? Vul je e-mailadres bij de volgknop in of like de pagina van Zin in Portugal op Facebook.