Wat doe je op een bloedhete zomerdag? Dan ga je naar het strand. Of naar de kapper. Daar heb je in ieder geval voldoende schaduw. Blijkbaar ben ik niet de enige die verkoeling bij de kapper zoekt, want de kapper waar ik altijd heen ga, heeft pas over een paar dagen plek. Mijn moeder oppert of ik haar kapper niet eens wil proberen. Die heeft nog plek en kan ook heel goed verven. Dus zo beland ik bij Valentyna, een Oekraïnse kapster in Portugal. Voor wie dit vreemd in de oren klinkt: er zijn jaren geweest dat Portugal een aantrekkelijk oord voor mensen uit Moldavië en de Oekraïne was. Mannen vonden makkelijk emplooi in de bouw, vrouwen in beroepen als kapster, nagelstyliste of schoonheidsspecialiste.

Sovjet Unie

Valentyna heeft na de uiteenvalling van de Sovjet Unie in de jaren negentig haar heil aan de Costa de Prata moeten zoeken. Ik krijg in de kappersstoel mee dat Gorbatsjov niet de warmste gevoelens bij deze kapster wakker maakt. Na zijn glasnost was het uit met de pret en viel er geen droog brood meer te verdienen. Door naar Portugal te emigreren, kon ze geld sturen naar haar zoon in de Oekraïne. Zoonlief heeft nu een universitaire studie en een goede baan. Dankzij mama die in Portugal verft, knipt en kapt. En na al die jaren hartstochtelijk verlangt naar een beetje sneeuw…

Snel is Valentyna niet, maar dat deert niet. De zon brandt aan de hemel en ik heb tot de lunch alle tijd. Het was me sowieso al opgevallen: als mijn moeder naar de kapper gaat, is ze uren zoet. En inderdaad, ik ben ook lang onder de pannen. En dat komt vooral doordat Valentyna het föhnen tot kunst verheft. Met een kleine ronde borstel föhnt ze plukje voor plukje krullen in mijn haar, die ze uiteindelijk kunstig in een lage band rondom mijn hoofd plooit. Na dik twee uur stap ik de salon uit: werkelijk geen haar zit verkeerd. Ik oog een beetje uit de tijd (tegenwoordig noemen ze dat ‘vintage’). Maar oh, wat zit het leuk! Vooral van achteren. Een waar kunstwerk! Mijn man waardeert het ook en roept jolig als ik thuis arriveer ‘Waar is je petticoat?’.

Een nette coupe

En inderdaad: jaren zestig en zeventig. In die tijd brachten rijke dames hun ochtend door in Salão Paris. Elke dag verse roddels en een getoupeerde coupe, vastgehouden met haarlak die op hars leek en iedere haarvezel van punt tot kruin op zijn plek kreeg en hield. Mijn tante herinnert zich deze tijd nog levendig. Niet dat ze elke dag naar de kapper ging. Als boerendochter kwam ze er vooral voor een nette coupe op hoogtijdagen. “Tjonge, wat heb ik vaak met mijn hoofd buiten mijn bed moeten slapen”, zegt ze. “Als we op zondag naar een bruiloft gingen, moesten we op zaterdag al naar de kapper. Om ervoor te zorgen dat ons haar mooi bleef, sliepen we met ons hoofd over de bedrand. Lang dat zo’n nacht duurde…”

Grappig, maar geen haar op mijn hoofd die erover peinst om vannacht met mijn kop buiten het bed te hangen om mijn vintagecoupe te beschermen. Anno 2016 kent mijn ijdelheid zijn grenzen. Alhoewel…