Op de motor naar het Montejunto gebergte

Je kunt mijn man niet blijer maken door mee te gaan naar de Serra de Montejunto. Hij op de motor. Wij erachter aan met de auto (liefst vol proviand). Het gevoel dat je hebt als je boven staat is bijna bijbels. Ofschoon het boven niet eens zó mooi is, want overal enorme zendmasten. Maar het uitzicht: dat is fenomenaal.

Voor motorrijders is de met eucalyptus omgeven smalle weg vanaf Pragança naar boven, en later naar beneden, een waar feest. Vooral als het warm is. Zon op je armen, wind langs je lichaam en voor je een bochtige weg. Het Zwitserlevengevoel komt dan erg dicht bij.

En het wordt helemaal een feest als in de auto een gevulde picknickmand staat met lekkere boerenkaasjes, brood en koele drank. Voor op de top bij het klooster!

Steeds als ik boven sta, vraag ik me af hoe de monniken het op deze van god verlaten plek uithielden. Desolaat, in de winter steenkoud en altijd wind. Je moet wel een echte liefhebber zijn om hier je dagen te willen slijten. Begrijpelijk dat de overlevering vertelt dat het klooster nooit helemaal afgebouwd en bewoond is geweest.

Een oude ijsfabriek: Real Fábrica de Gelo

Het is daarom niet zo gek dat we hier een ijsfabriek vinden. Iets onder de top is een afslag naar deze Koninklijke IJsfabriek (Real Fábrica de Gelo). Nooit geweten dat het Spaanse hof onder Filip II zulke trendsetters waren. Om te voorkomen dat de Spaanse koning tijdens een staatsbezoek aan Portugal in Lissabon zonder koele limonade kwam te zitten, liet men ijs uit de Serra da Estrela komen. Filip beliefde ijs, want in Madrid was men dat al gewend. Daarna wilde het Portugese hof niet onderdoen en liet men ijs vervoeren uit de Serra da Estrela. Een uiterst kostbare handel. Het Serra da Estrela-gebergte ligt namelijk 300 kilometer van Lissabon verwijderd.

Waterbassins van de Real Fábrica de Gelo

Dat kan goedkoper hebben slimmeriken gedacht. In de buurt van Lissabon is men daarom op zoek gegaan naar een plek waar het ’s winters flink kon vriezen. En dat was destijds in Serra de Montejunto, zo’n 40 kilometer ten noorden van Lissabon.

In de tweede helft van de achttiende eeuw liet men daarom vanaf oktober 44 waterbassins vollopen waarin het water ’s nachts bevroor. Zodra er ijs in de bassins lag, werd de plaatselijke bevolking door hoorngeschal wakker gemaakt om te komen helpen. Het ijs werd voor zonsopgang uit de bassins gebikt en naar een silo gebracht, waar het maanden goed bleef. Vervolgens ging het ijs, bedekt met hooi, op een ossenwagen naar de oevers van de Taag. De rivier bracht de ‘ijsschepen’ naar Lissabon. Een deel van het ijs smolt tijdens transport, maar de zeventig procent die overbleef was lucratieve handel. Dit ijs konden alleen de allerrijksten zich permitteren.

Genieten van de onbeschrijflijke luxe om tijdens de warme zomermaanden drankjes met ijs te koelen was alleen voor het hof en enkele rijke families weggelegd. Rond 1885 kwam de klad erin. Modernere technieken en later de opkomst van de koelkast maakten de Koninklijke IJsfabriek tot een monument van het verleden. Bijna een eeuw heeft de fabriek staan te verpieteren, totdat padvinders op een ruïne stuitten. Met gelden van de staat en de Europese Unie is dit monument hersteld en heropend voor het publiek in 2011.

Een van de plaatsen waar het ijs opgeslagen werd

Kamperen, wandelen of de ijsfabriek bezoeken?

De top van de Serra de Montejunto hoort bij de gemeente Cadaval. Zoek op de kaart het dorpje Pragança op. Vandaaruit omhoog! Onderweg staat het aangegeven waar je af moet slaan voor de ijsfabriek (tevens camping en informatiepunt). Wil je naar de top? Rijd dan gewoon door.

Het piepkleine kantoortje om toeristische activiteiten in de Serra de Montejunto te promoten is open van dinsdag t/m zondag van 9.30 t/m 12.30 uur en van 14.00 t/m 17.00 uur. Wandelroutes staan aangegeven (net als bij de Randonnées in Frankrijk), maar het best kun je een kaart ophalen bij dit kantoortje, want het lijkt me geen pretje om in de Serra de Montejunto te verdwalen (de bewegwijzering in Portugal laat vaak te wensen over, dus blind varen op de vrolijke rode en gele strepen van de wandelroute zou ik niet al te snel doen…)

De ijsfabriek kan alleen op gezette tijden bezocht worden: om 10.00 uur, 11.00 uur, 14.00 uur en 15.00 uur (check voor de zekerheid of de tijden nog steeds hetzelfde zijn!). Je krijgt een gids mee. De keren dat ik er ben geweest, waren we de enige bezoekers. Bijzonder dus! De taal kan wel een probleem zijn: de gids spreekt beter Portugees dan Engels… Maar met een informatievel en door goed te kijken red je het prima!

Naast het informatiekantoorje is een kleine camping: Parque de Campismo rural da Serra de Montejunto en een barretje (op zondag erg levendig!). De camping lijkt me voor mensen die van natuur en wandelen houden een geweldige plek!