December begint traditioneel met 2 vrije dagen: 1 en 8 december. In veel steden is de binnenstad inmiddels feeëriek verlicht. De ambtenaren en mensen die vrij zijn doen doorgaans op deze dagen hun kerstinkopen.

Op 1 december vieren de Portugezen dat ze honderden jaren geleden de Spanjaarden uit het land hebben verdreven (Restauração da Independência) en 8 december is een katholieke feestdag. Op die dag wordt de Onbevlekte Ontvangenis (Imaculade Conceição) herdacht. Deze dag staat in het teken van het deugdzame leven van Maria die zonder erfzonde haar zoon Jezus op de wereld heeft gezet.

En dat is meteen een mooi bruggetje naar de schitterende, en voor mij – tot onlangs – onbekende, sacristie van het klooster in Alcobaça.

Ik houd erg van de sobere stijl van de Portugees-gotische kerk die in het jaar 1252 is ingewijd. Maar ik had er geen weet van dat achterin de kerk een oude deur is die leidt naar een ruimte met plafondschilderingen en een mysterieus pantheon vol heiligen waar door een oculus (ronde opening in het dak) het zonlicht over delen van de ruimte wordt verspreid.

In deze sacristie bereiden de pastor en de acolieten zich tot op de dag van vandaag voor op de mis. Dat is weer eens wat anders dan het suffe gangetje waar ik op zondagmorgen het kleed moest aantrekken toen ik nog een brave misdienaar was. Tot acoliet bij een hoogmis heb ik het nooit geschopt.

Volgens mij ben ik van mijn achtste tot mijn zeventiende misdienaar op zondagmorgen half negen geweest. Ik ontdekte dat ik nooit acoliet zou worden, toen ik aan de pater vroeg waarom ik maar misdienaar bleef en nooit eens werd gevraagd voor de hoogmis, zoals wel met de jongens van mijn leeftijd al was gebeurd. Ik wilde ook wel eens uitslapen op zondagmorgen!
Misdienaars werden geacht meneer pastoor in de vroege zondagochtend bij de mis te helpen en acolieten mochten later op de dag de hoogmis met hun aanwezigheid opluisteren. Het antwoord dat ik kreeg, verbijsterde me: “Meisjes zouden eigenlijk niet tijdens de mis op het altaar horen”. Ik weet nog dat ik de pastoor heb gevraagd waarom ik hem dan wel jarenlang om half negen in de ochtend van brood en wijn mocht voorzien en niet op wat meer christelijke tijdstippen. Ongetwijfeld zal ik het destijds in iets andere bewoordingen hebben geuit, maar ik heb daarna wel bedankt voor de eer en voortaan uitgeslapen.

Ik kom uit een katholieke familie en ik beleef op mijn manier veel steun en plezier aan dit gezellige geloof vol heiligen die je bij de meest uiteenlopende vormen van malheur kunt aanroepen. Maar ik heb wel een enorme aversie gekregen tegen mannen in jurken die mij en mijn naasten de les voor denken te kunnen schrijven. Zo heeft iemand die ik heel goed ken nog een flink appeltje met ze te schillen: hoezo is haar eerste huwelijk kerkelijk ontbonden? Ze had ooit in een ver verleden een advocaat als echtgenoot. Die vond het nodig om hun kerkelijk ingezegende huwelijk te laten ontbinden om zo opnieuw in de kerk te mogen trouwen. We hebben het over de vorige eeuw, hè. Toen liepen er nog meisjes rond die er veel belang aan hechtten om tot de dood ons scheidt door de pastoor te laten inzegenen. Vooral voor de familie, natuurlijk.

Het leek haar destijds totale onzin om op het pleidooi te reageren dat haar echtgenoot, jaren na hun scheiding, aan de kerkelijke rechtbank had voorgelegd om weer kans te maken in de kerk te kunnen trouwen. Ze heeft nog wel even gecheckt of een uitkomst juridische gevolgen heeft in de seculiere wereld. Maar dat schijnt niet zo te zijn. Een uitspraak vanuit een kerkelijk tribunaal heeft nul invloed op de normale rechtsgang. Gelukkig maar, want mooi dat ze uiteindelijk bericht kreeg dat haar kerkelijk huwelijk ontbonden mocht worden en ze nu dus ergens in de annalen van de katholieke kerk fungeert als de echtgenote die niet goed bij haar hoofd zou zijn en erger nog: niet in staat tot de huwelijkse plichten en geen kinderen wilde. Een gotspe. En daar hebben mannen in jurken zich over gebogen? Hilarisch, toch?

Gelukkig is de dame in kwestie alweer langer dan een kwart eeuw gezegend met een rasatheïst van Calvinistische bodem die verder weinig met het instituut huwelijk heeft. Het mooie is wel dat ook zij nu in theorie weer voor de kerk zouden kunnen trouwen. En ik weet in welke kerk de dame dat het liefst zou willen doen: in die van Alcobaça, natuurlijk. Gezellig tussen de praalgraven van Pedro en Inês de Castro, het beroemde liefdespaar dat met de voeten naar elkaar begraven ligt, zodat ze elkaar op de Dag des Oordeels weer tegenover elkaar staan en elkaar meteen in de ogen kunnen kijken. Hoe romantisch wil je het hebben?

Ik moest er weer eens aan denken toen ik de attributen voor de mis zag en hoorde dat dit de ruimte is waar de pastoor en zijn hulpjes zich voor de mis opmaken. Wat zo’n bezoek aan een sacristie allemaal niet voor een laadjes uit het verleden doet openen…

Wil je de sacristie bezoeken dan moet je apart een kaartje voor de sacristie kopen. Het is dus onafhankelijk van het klooster te bezoeken. Je gaat samen met een medewerker naar dit deel van het gebouw. De medewerker doet niet veel meer dan de deur openen en je met rust laten. Wel zo prettig. Je mag onder toeziend oog dus een minuut of tien, een kwartiertje door de ruimte dwalen en foto’s maken. Langer is ook niet nodig, dan heb je het wel gezien.

Informatie over het klooster vind je door naar de site van het Mosteiro de Alcobaça te gaan (klik hier). Let wel: het kaartje voor de sacristie kun je alleen aan de balie kopen. Je krijgt een tijd toegewezen waarop je erheen wordt gebracht. Tip: wil je in het hoogseizoen het klooster bezoeken, reserveer dan van te voren, anders sta je in de rij. De grote kerk is trouwens gratis toegankelijk. Die kun je gewoon in om de graven van Pedro en Inês te bewonderen. Op het plein voor de kerk zijn terrasjes waar je prima kunt vertoeven met koffie en een lekkernij voor je neus. Een van de meest gerenommeerde pastelaria’s uit de omgeving is Alcôa. Ik vind het zelf een vreselijke pijpenla met niet altijd even sympathieke bediening, maar de gebakjes maken een hoop goed en ik ben nu eenmaal een zoetekauw…

Meer over Alcobaça en omstreken

Ik heb meer over Alcobaça geschreven. Alcobaça is voor mij heel erg verweven met mijn vader die vaak het verhaal over de koningszoon Pedro en de hofdame Inês de Castro heeft verteld. Zij liggen in praalgraven begraven in de kerk van het klooster.

Hoe zat het ook alweer met Pedro en Inês?

Sarcofaag van koningin Urraca

Alcobaça: het verlaten klooster van Santa Maria de Coz

Oud ambacht hippe tasjes

Alcobaça is voor ons ook voor eeuwig verbonden met muziek. En als je mazzel hebt staat in de straatdoorgang voor Café Ópera Arco de Cister iemand te zingen. Mijn moeder wist te melden dat de zanger, João Paulo Ferreira, die we daar eind van de zomer hebben gehoord met een talentenprogramma op tv had meegedaan en was getrouwd met Luís Peças die we jaren eerder hebben horen zingen in het klooster. Aan die keer heb ik bijzonder warme herinneringen. Bij dat bezoek hoorden we toevallig ergens in het gebouw prachtig gezang. Geweldige geluidsinstallatie dachten we nog. Toen we in de buurt kwamen, bleek er iemand te staan die in zijn eentje met zijn stem de ruimte wist te vullen. Een privé-concert werd het, want er waren geen andere bezoekers op dat moment. Magisch gewoon. En bijzonder leuk dat vriendin Judith het Ave Maria met Luís Peças mee mocht zingen. Onvergetelijk!

Restaurante António Padeiro

Een bezoek aan de sacristie hebben we gecombineerd met een lunch bij Restaurante António Padeiro. Ik was er vijfenveertig jaar niet meer geweest….Maar bij binnenkomst zag ik de trap en dacht: “Hier heb ik vroeger vaak gegeten”. En dat bleek te kloppen. Dit restaurant bestaat namelijk al sinds 1938. Als klein meisje kwam ik hier vaak met mijn ouders. Mijn vader zaliger was in de jaren zeventig dol op de kookkunsten van een kokkin, die een voortreffelijke frango na púcara op tafel kon zetten. Hij reed er graag ‘even’ voor om. Tot op de dag van vandaag heb ik nooit lekkerder spaghetti gegeten als daar in dat kleine straatje in Alcobaça. Ik denk dat ze de spaghetti kookte in bouillon met colorau, want de spaghetti die wij als kinderen als ‘acompanhamento’ (bijgerecht) kregen, lag altijd in een soort roodachtige bouillon. Maar op een gegeven moment kwam er blijkbaar een andere kokkin en reden we er niet meer heen. En zo loop je decennia later een restaurant in waar je goede herinneringen aan hebt en weer nieuwe herinneringen maakt. Tegenwoordig lijkt dit restaurant in niets meer op het eenvoudige restaurantje waar mijn vader zo dol op was. Sterker nog: dit restaurant in een steegje loodrecht op de kerk staat in menig restaurantgids aangeprezen. En terecht!

Wij kunnen de perdiz na púcara, de lombinhos de porco enrolados em bacon com maça de Alcobaça e vinho do Porto en de bife António Padeiro aanbevelen. En de lekkerste chocolademousse (mousse de chocolate com nozes) ooit!

Aansteken van de kerstverlichting in Caldas da Rainha

Aanstaande zaterdag 19 november gaat om 21.30 uur het kerstseizoen in Caldas da Rainha officieel van start met het ontsteken van de lichtjes in de grote kerstboom op het plein waar de kerk, het gemeentehuis en het tribunaal huizen. De gemeentes en plaatselijke winkeliersverenigingen steken elk jaar veel geld in het verfraaien van de steden om mensen naar de lokale middenstand te lokken. En dat lukt aardig! Het heeft ook wel wat om tegen het vallen van de avond in zo’n mooi verlichte stad naar kerstcadeautjes te zoeken en daarna ergens gezellig te gaan dineren. Ik kijk er in ieder geval altijd erg naar uit.

Op Caldas da Rainha: uitjes en uit eten lees je wat er nog meer in deze periode van het jaar te doen is (kunstenaarsmarkt, food truck festival, activiteiten in de bibliotheek ter ere van het 25-jarig bestaan daarvan, een gratis party in de EXPO op 30 en 31 december, met vuurwerkspektakel om 12 uur middernacht etc.).

Geen beeldverhaal van Zin in Portugal meer missen? Tik je e-mailadres in bij de volgknop en een volgend verhaal verschijnt dan meteen in je in-box.