Ik ben opgegroeid met aardewerk van Bordallo Pinheiro. De stad waar mijn Portugese roots liggen, Caldas da Rainha, ademt Bordallo Pinheiro.

In het oude gedeelte zijn de straatnaamborden sierlijke tegels die door de aardewerkfabriek zijn gemaakt. En je komt er huizen tegen die volledig met Bordallo Pinheiro-tegels versierd zijn. Je moet er van houden. Of er van leren houden. In de ogen van een noordeling – gewend aan strak design – komen de overdreven motieven in aparte vormen vaak over als ‘too much’. Te kitscherig. Maar kijk verder. Zie de prachtige Jugendstilkleuren, ontdek de liefde voor de natuur en wat de natuur voortbrengt. Heus, zo’n pompoen of kip waaruit je pompoen- of kippensoep in opdient is zo gek nog niet! In straatjes die leiden naar het eeuwenoude kuurziekenhuis vind je in Caldas da Rainha nog steeds veel winkeltjes die kikkers, soepkommen van koolbladeren of zwarte katten verkopen. Vader Rafael en zoon Manuel Gustavo Bordalo Pinheiro hebben sinds eind negentiende eeuw een flinke stempel weten te drukken op de keramiekindustrie in Caldas da Rainha. Op markten en soms ook in winkels vind je veel nep. Een echte Bordallo Pinheiro is te herkennen aan de kikker in het logo. Loopt er een streep door de kikker? Dan heb je te maken met een afgekeurd meesterwerkje. Vaak niet van A-kwaliteit te onderscheiden, maar wel aanzienlijk goedkoper. En net zo bruikbaar.

Voor het echte werk kun je het best terecht bij de fabriekswinkel tegenover het Museu da Cerâmica in Caldas da Rainha. En als je daar toch bent, loop dan even de tuin van dit museum in. De kleine tuin is kosteloos toegankelijk. Gewoon even zeggen dat je alleen de tuin wilt zien. Daar zie je een idyllisch chalet omringd door een typisch eind negentiende eeuwse tuin, met enorme beelden van Bordallo Pinheiro en veel blauwwitte tegeltableaus. Rafael Bordalo Pinheiro (1846/1905), de grondlegger van de huidige keramiekfabriek Bordallo Pinheiro, is ooit begonnen als cartoonist. Hij komt uit een ware kunstenaarsfamilie. Zijn broer is de naturalistische kunstschilder Colombano Bordalo Pinheiro. De voorloper van het huidige merk Bordallo Pinheiro ( met twee keer ‘l’ in de naam) ontstaat in 1884 en is bekend als Fábrica de faianças das Caldas da Rainha. Rafael heeft de artistieke leiding over de fabriek en weer een andere broer, Feliciano, de organisatorische. Na de dood van de artistiek leider waakt de zoon van Rafael, Manuel Bordalo Pinheiro, tot zijn dood in 1920 over het erfgoed van zijn vader. Daarna gaat de fabriek verder met hulp van arbeiders en belangrijke mensen uit de stad die niet willen dat de gezichtsbepalende fabriek verdwijnt. Dit houden ze vol tot 2008. De crisis zorgt ervoor dat de fabriek overgaat in handen van de Grupo Visabeira. Ze sluiten de fabriek in de stad, maar gaan verder met de productie op het industrieterrein tussen Caldas da Rainha en Foz do Arelho. Maar ze zijn wél zo slim om van een deel van de oude fabriek een winkel te blijven gebruiken, waardoor liefhebbers tot op de dag van vandaag hier servies, kikkers, zwaluwen, vazen en fonteintjes kunnen kopen. En die liefhebbers zijn er! Zelfs in Japan hebben ze tegenwoordig de kikkers van Bordallo Pinheiro ontdekt…