Mijn herinnering aan de Engelse koningin: ergens begin millennium op een middag in Bath, met mijn oudste Engelse nichtje, nu in de twintig, als klein meisje op de schouders van haar oom, mijn wederhelft. We blijken zo maar getuige te worden van een bezoek van de Engelse koningin aan Bath. Wat ik me er ook nog van kan herinneren: een man die uit de menigte wordt gepikt om gefouilleerd te worden. Overal scherpschutters op daken die blijkbaar in nauwe verbinding staan met agenten in burger tussen het publiek. Het bezoek verloopt verder gemoedelijk en de meneer in kwestie, met een flinke rugzak, is gauw terug. Blijf het apart vinden dat we Her Majesty dus ooit een keer van nog geen meter afstand hebben gezien. Ik geloof dat ik te perplex was om er een foto van te maken, eeuwig jammer!

Eerste staatsbezoek koningin Elizabeth aan Portugal in februari 1957

Ik moet eraan denken omdat op RTP Play (de Portugese ‘staats’ televisiezender) een documentaire te zien is over Isabel II e Portugal (Elisabeth wordt Isabel in het Portugees en Philip is Filipe).

Bij cinemateca portuguesa zijn de beelden van het staatsbezoek van Elizabeth en Philip uit 1957 bewaard gebleven. Zij geven een mooi beeld van hoe de Engelse koningin in Lissabon ontvangen is. De commentator zegt droogjes dat Salazar “voor één keer in zijn leven niet op de kosten had bespaard en alles uit de kast had getrokken om de Engelse koningin netjes te ontvangen”. Salazar, die het land tientallen jaren volledig in zijn macht had, stond bekend als een uiterst zuinig man die niet van verspilling hield.

Schitterend om te zien hoe Elizabeth naar het grote plein in Lissabon (Terreiro do Paço/Praça do Comércio) wordt gebracht. Het schip waarmee de Engelse vorstin is gearriveerd, is in het midden van de Taag voor anker gegaan en een soort galeischip, met roeiers aan weerskanten, brengt haar naar het grote plein. Dit galeischip is tot op de dag van vandaag te bewonderen in het Museu da Marinha in Belém (écht een verrassend leuk museum voor wie van maritieme geschiedenis houdt). Het museum is gelegen naast het Jerónimos. Dus als je toch in deze wijk van Lissabon bent: ga er eens naar binnen!

De huidige president van Portugal, Marcelo Rebelo de Sousa, vertelt hoe hij als klein jongetje erbij was en aan de kade stond. Volgens hem was het in februari 1957 net alsof er een sprookjesfiguur ineens in werkelijkheid langskwam. Ontroerend is het moment in de documentaire waarin er beelden uit 2016 zijn waarop Marcelo Rebelo de Sousa, inmiddels zelf staatshoofd, bij koningin Elizabeth in Londen op bezoek gaat en vertelt dat hij haar als klein joch al eens eerder heeft ‘ontmoet’.

Tijdens het staatsbezoek van Elizabeth in 1957 heeft Salazar het Palácio de Queluz aan het Engelse vorstenpaar ter beschikking gesteld. Je ziet de kamers en het hemelbed. Bovendien schijnt voor het banket ook alles uit de kast te zijn getrokken. Ik weet van oude filmpjes dat ze via Caldas da Rainha naar Nazaré zijn gereden. De Portugese staat had speciaal voor het Britse koningspaar een Rolls Royce aangeschaft (die vandaag de dag nog in het Museu do Caramulo te bezichtigen is).

Helaas komen de beelden dat ze door Caldas da Rainha rijden niet in deze documentaire voor. Wél zie je het volksdansen in Nazaré en later nog de uitgelaten ontvangst in Oporto. Een van de vissersvrouwen die destijds voor de koningin heeft gedanst, komt ook nog even aan het woord, terwijl ze de de sardientjes die op het rek liggen te drogen verschuift.

Tegenbezoek Portugal in 1973

Verrassend vind ik het verhaal van de dochter van Caetano, de opvolger van Salazar, die in 1970 is overleden. Begin jaren zeventig beleeft het fascistische regime de laatste stuiptrekkingen. De dochter van het laatste staatshoofd van dit regime is in juli 1973, een paar maanden voor de anjerrevolutie (25 april 1974), met haar vader in Londen. Dit staatsbezoek verloopt rampzalig voor de Portuguese delegatie. Overal zijn protesten tegen Portugal, dat in die tijd flink verwikkeld is in een aantal koloniale oorlogen die op het Afrikaanse continent uitgevochten worden en in het thuisland al tientallen jaren geen democratisch regime kent (berucht is de gevangenis in het fort van Peniche waar politieke tegenstanders beroerde dagen hebben beleefd). “Caetano go out” is op borden die Londenaren omhoog houden te zien. Ik meen een beetje te bespeuren dat de dochter van Caetano tientallen jaren na dit staatsbezoek nog teleurgesteld is over hoe ze in Londen werd ontvangen. Tja, wat had ze verwacht?

Tweede staatsbezoek koningin Elizabeth in 1985

In 1985 komen koningin Elizabeth en haar man nog een keer naar Portugal terug. Portugal is dan al een jaar of negen een democratisch land en timmert aan de weg. Tijdens het banket in het Palácio da Ajuda spreekt koningin Elizabeth de aanwezigen toe: “You know we wish Portugal well from our hearts as she steps forward to full membership of the European community”. De toenmalige Portugese president Ramalho Eanes hoort het glunderend aan. Met de kennis van nu, krijgen deze woorden na de Brexit een andere lading. Het Verenigd Koninkrijk behoort inmiddels zelf niet meer tot deze unie. Wat voor Engelsen best wat gevolgen heeft. Zo was het onlangs enorm bal op het vliegveld van Lissabon toen er te weinig personeel was om de paspoortcontrole uit te voeren van alle vluchten die uit Engeland aankwamen. Britten hebben lang moeten wachten voordat ze Portugal in mochten. Kijk, daar zouden ze geen last van hebben als ze nog wél bij de Europese club waren gebleven. Mocht je je zorgen maken om je zomervakantie, ik garandeer niets en hoop dat we in Portugal de Schipholtaferelen bespaard blijven doordat ik in de krant lees dat het de bedoeling is dat van de zomer 230 politieagenten de douane en security gaan versterken.

Ik kom nog even terug op het staatsbezoek van Elizabeth in 1985. De diplomate die ervoor moest zorgen dat alles volgens het protocol verliep, verhaalt dat in het protocol van de Engelsen stond dat de koningin geen bidets wenste. Nu kent elke Portugese badkamer uit die tijd een bidet. En nee, dat is geen wasbak om je voeten na een middagje strand te wassen, dat is een bak waarmee je na een toiletbezoek je onderkant netjes reinigt. Enfin, Elizabeth , of haar hofhouding, had bepaald dat de koningin daar niet aan blootgesteld moest worden. Maar ja, moet je dan voor een bezoek van een Engels staatshoofd alle bidets uit de badkamers die ze mogelijk bezoekt slopen? Dat leek de Portugezen iets teveel van het goede. Hoe ze het hebben opgelost? Ze hebben alle bidets gevuld met de prachtigste bloemstukken!

Het bezoek van 1985 heeft menigeen hoofdpijn bezorgd. Zo was er een heftige lekkage in het Teatro Nacional Dona Maria II precies de avond voor het feest. Ze hebben toen opgeroepen om alle föhns en alles wat maar kon drogen mee te nemen, zodat het feest toch door kon gaan. Volgens mij heeft hare majesteit er gelukkig niets van gemerkt.

In de documentaire komt ook nog een portmaker aan het woord. Naar het schijnt wordt bij de Engelse koningin flink wat Port gedronken. Geen wonder, want Port is bij uitstek een markt waar de Engelsen zich al eeuwenlang flink in bewegen. Het is dus ook niet wonderlijk dat veel Portmerken Engelse namen kennen. We horen een nazaat van het Portmerk Graham (niet echt een Portugese naam natuurlijk) vertellen dat het Portglaasje bij elk banket geheven wordt. Misschien een leuke anekdote: wij hebben tijdens een bezoek aan de prachtige Douro-vallei jaren geleden geslapen op een Portquinta die een Engelse dame rond 1900 als cadeau voor haar doop van haar grootmoeder had gekregen. Moet je indenken: je kunt nog geen woord Portugees babbelen en misschien ook nog geen Engels, maar je krijgt al wel een Portwijngaard. Dát waren nog eens tijden! Ik heb net weer eens even op hun website gekeken en gezien hoe mooi het daar is. Mocht je in de buurt zijn, het is fantastisch om op de schitterend gelegen Quinta de la Rosa te slapen! Beneden kabbelt de Douro en tegen de hellingen groeien de druiven die de uitstekende Port opleveren. Ik zie dat ze tegenwoordig ook bier maken. Benieuwd hoe dat smaakt!

Kleindochter van koningin Elizabeth II verhuist naar Portugal

In het licht van de ruim zeshonderd jaar oude banden tussen Engeland en Portugal is het daarom niet verwonderlijk dat de kleindochter van koningin Elizabeth deels in Portugal gaat wonen. De man van prinses Eugene, de dochter van prins Andrew en Sarah Ferguson, heeft een baan bij een grote real estate agent geaccepteerd waardoor het stel nu in de buurt van Melides neerstrijkt, vlakbij Sétubal. Het gebied bij Comporta is een goed bewaard geheim onder royalty. Carolina van Monaco is er trouwe gast en nu dus ook de kleindochter van de Engelse koningin. En, volgens de verhalen, binnenkort wellicht ook George Clooney en zijn vrouw Amal.

Tja, het heeft even geduurd maar inmiddels wil iedereen een plekje in Portugal. Ik kan ze geen ongelijk geven! Ook overzee kan Portugal op zeer veel belangstelling rekenen. Opvallend zijn de Amerikanen uit Californië die de weg naar onze uithoek van het Iberisch schiereiland weten te vinden. In Portugal vinden ze de Californian vibe terug (denk aan het surfen!), zijn ze verlost van de angst dat er een gek een school, supermarkt, kerk binnenloopt om willekeurig mensen dood te schieten en krijgen ze op de koop toe ook nog eens gratis gezondheidszorg. Een droom voor veel Amerikanen die genoeg hebben gespaard om in Portugal een huis te kopen en genoeg geld hebben om van te leven. De ene na de andere blogger schrijft lovend over Portugal (met titels als Is Portugal the California of Europe? See similarities and differences). Ik zie teksten voorbijschieten die, hemeltjelief, Caldas da Rainha aanprijzen als een van de goedkoopste en aardigste gebieden waar je je kunt vestigen). We worden zo meteen overspoeld… En nu ik erover nadenk. In twee jaar tijd is het groepje buitenlanders met wie mijn man op de door bomen omgeven tennisbaan in het park tennist van een overzichtelijke acht man naar vijftig man gegroeid…

Portugal trekt welvarende mensen van buiten de EU aan die een rustig leven prettig vinden door die buitenlanders een D7-visum te verlenen. Voorwaarde is dat je kunt aantonen over een minimumloon te beschikken ( pensioen bijvoorbeeld) en volgens mij ook dat je je vestigt op het platteland, zodat daar weer meer leven komt. Win-win, lijkt me. Kleine kanttekening. Er bestaat ook nog iets als een ‘golden visa’ voor niet EU-mensen. Dit is voor de zeer vermogenden, die behoorlijke bedragen in Portugal investeren en werkgelegenheid verschaffen. Eerlijkheidshalve moet ik wel aangeven dat dit visum in diskrediet aan het raken is omdat criminelen op deze manier makkelijk aan een toegangsbewijs voor de EU kunnen komen…

Wat de Portugezen vinden van de populariteit van Portugal onder rijke buitenlanders – die zich nu ineens allemaal ‘expats’ noemen, om zich van de buitenlanders die in de bouw en op het veld hun handen komen uitsteken te onderscheiden -?

Portugezen zijn trots, maar maken zich tegelijkertijd zorgen omdat kapitaalkrachtige buitenlanders de prijzen opdrijven en ze daardoor zelf nauwelijks meer aan betaalbare woningen in de grote steden kunnen komen.

Wat ik ervan vind? Ik houd Caldas da Rainha, mijn lieve stadje, graag authentiek en kan beslist slecht tegen buitenlands gemopper op Portugezen of gemekker over Portugese gewoontes. Zo is het dorpsfeestenseizoen na twee coronajaren weer in volle gang. Hoe leuk of afschuwelijk je zo’n dorpsfeest kunt vinden lees je maar na in het beeldverhaal Waar is dat feestje?

In juni altijd groot feest ter ere van de Heilige Antonius

Over feest gesproken. In Lissabon barsten binnenkort de volksfeesten ter ere van de Heilige Antonius weer los. Mijn Goede Vrind is de beschermheilige van de stad én van de geliefden. Dus wordt er getrouwd. Gratis! De gemeente nodigt op die dag een aantal bruidsparen uit. Dit jaar worden het 16 jonge bruidsparen én 4 bruidsparen die vijftig (vijftig!) jaar getrouwd zijn. Zij worden op kosten van de gemeente gefêteerd. Op de website van visitlisbon.pt lees je waar je voor de festiviteiten op de avond van 12 juni moet zijn.

Ook in Caldas da Rainha besteedt de plaatstelijke kunstenaarsvereniging aandacht aan de Heilige Antonius. Voor sardientjes en brood met chouriço kun je je melden op het plein voor het oude hospitaal. Je hoeft je sowieso niet te vervelen in onze contreien. In Foz do Arelho is het feest en Caldas Late Night is ook weer flink actief.

En São Martinho do Porto, grenzend aan Caldas da Rainha, doet er niet voor onder. Daar gaat het verhaal dat de Heilige Antonius er is ooit verschenen. Een tegeltableau bij de kapel boven op de helling herinnert de inwoners eraan dat de Heilige Antonius nog steeds waakt over de vissers die uitvaren.

Oh en voor wie het nog niet wist: als je iets kwijt bent dan bid je “Heilige Antonius, goede vrind, zorg dat ik mijn….vind“. Echt, het werkt!

Sejam muito bem-vindos, com certeza!

Maar terugkomend op alle belangstelling voor Portugal: iedereen die lief is, is wat mij betreft meer dan van harte welkom (bem-vindos, todos!).

Het is goed toeven in dit stukje van Europa en bovendien, hoe meer (aardige) zielen hoe meer vreugd. Engelse royalty en de internationale jet set is jullie – naar het schijnt- al voorgegaan. Dus até breve, het wordt vast gezellig!

Geen beeldverhaal van Zin in Portugal meer missen? Tik je naam in bij de volgknop. Dan ontvang je een volgend beeldverhaal rechtstreeks in je inbox!

Nieuw, nieuw, nieuw: eenvoudige Portugese spreekvaardigheid

Korte videootjes zonder veel toeters en bellen met wat uitleg en uitspraak. Het maakt altijd een wereld van verschil als buitenlanders, ook al is het tijdens een bliksembezoek, moeite doen om iets van de taal te begrijpen. Echt! Je wint er zó menig Portugees hart mee (in ieder geval het mijne) ..

We beginnen met ‘dank je wel’. Maar uh…. is het nou ‘obrigada’ of ‘obrigado’?

Voor het bekijken van de les, klik hier. Of klik op het driehoekje midden op de foto hieronder.