Rond half twaalf Portugese tijd viel op maandagmorgen 28 april ineens de stroom uit. Ik was samen met iemand op het gemeentehuis. Daar had vandaag een ambtenaar de hele dag vrijgemaakt om te helpen met het aangeven van de erfgrenzen van de landerijen in hun familie.

Fazer o BUPI heet dat – ik denk dat ik snel eens een blogpost over dit onderwerp tik, want voor wie hier woont, is BUPI doen toch behoorlijk zinvol. Je buren kunnen je erfgrens een stuk verplaatsen als jij nalaat BUPI te doen. Uiteraard heeft de staat er ook belang bij. Daarover een volgende keer meer. Hieronder zie je een perceel dat donkerblauw kleurt. Dit perceel wordt dus door meerdere eigenaren geclaimd.

Vlot van start, abrupt einde

Het schoot lekker op: om negen uur waren we met de BUPI op het gemeentehuis gestart en we hadden om half twaalf net terrein nummer vijf gedaan. Met nog 21 voor de boeg stopte de computer ermee en viel het licht uit. We moesten aanvankelijk lachen en bleven rustig aan het bureau wachten, ook al loeide het alarm behoorlijk hard.

Geruchten worden waarheid: het is een “apagão”!

Al snel bleek dat mensen om ons heen niet meer konden bellen. Toen werd men toch een beetje ongerust. Op de een of andere manier bereikten ons signalen dat de rest van Europa ook last had. Mensen dachten: oei, dít is foute boel. Zou de oorlog beginnen?

Al snel wordt duidelijk dat we te maken hebben met een ‘apagão’ (je spreekt het uit als aa-paa-gahoeng’). Het woord “apagão” betekent letterlijk “black-out” of “stroomuitval”. Het is afgeleid van het werkwoord “apagar”, dat “uitdoen” of “uitschakelen” betekent (zoals in het uitdoen van een licht of het stoppen van een werking). Als je dit werkwoord combineert met het achtervoegsel “-ão”, dat een versterkende betekenis heeft, vergroot je de impact van dit woord. Vandaar dat ‘apagão’ dus aangeeft dat het om een ‘grote uitval’ of, ‘het volledig uitschakelen’ gaat.

Kalme reacties en koffieplannen

Toch bleef iedereen kalm. De vriendelijke ambtenaar zei: “Zullen we dan maar koffie gaan drinken?” We hebben onze spullen (tas, laptop) op het gemeentehuis laten staan en zijn naar het café gewandeld. Buiten was het druk, maar de sfeer verder goed. Iedereen dacht: het zal wel eventjes zijn. In een land waar menigeen in zijn jeugd te maken heeft gehad met een gebrek aan elektriciteit, is dit geen gekke gedachte. (Op de berg hebben we pas sinds 1995 stroom, en toen die eindelijk kwam, viel jarenlang om de haverklap het licht uit – lees maar hoe wij een keer kerst zonder stroom hebben gevierd! )

Zonder stroom, geen koffie

Eigenlijk keken we er ook niet van op – een beetje stroomuitval zijn we wel gewend tenslotte. Behalve dat we in het café een tegenvallertje hadden: een elektriciteitsstoring betekent geen koffie, want het apparaat werkte niet. Ai!

Al snel viel ook alle telecommunicatie weg en gingen allerlei wildwestverhalen rond. Heel Europa zou getroffen zijn. Gelukkig kon ik met mijn Nederlandse mobiel mijn zus in Engeland bellen en die hield ons op de hoogte. Vrij snel was duidelijk dat de stroomstoring voornamelijk in Spanje en Portugal was.

Rust in ziekenhuis en één iemand weet nog van niets

De ambtenaar van het gemeentehuis vond het tegen twaalf uur tijd om te gaan lunchen – en wij eigenlijk ook wel. Buiten was het rustig op straat. We zijn naar het ziekenhuis gelopen, waar ik rond kwart over acht iemand had afgezet en mijn auto had geparkeerd. Zij loopt daar stage en gaf aan dat het in het ziekenhuis allemaal nog goed liep. Fijn!

Op de berg bleek mijn man nog niet terug van zijn tochtje naar de Montejunto. Tegen half twee kwam hij aanrijden, onwetend over de stroomstoring. Het enige stoplicht onderweg deed het niet, maar ja, dat is al maanden stuk. Dus hij had geen flauw benul van de elektriciteitscrisis die Portugal ondertussen in zijn greep had.

Praktisch omgaan met de situatie

Omdat we op gas koken, konden we gewoon de restjes van gisteren opwarmen. Na het eten heb ik alle lege 5-literflessen die ik in de schuur kon vinden met water gevuld. Als zo’n stroomstoring lang duurt, heeft dat ook consequenties voor het waternet – en je wilt ten slotte genoeg drinkwater hebben en je toilet kunnen blijven doorspoelen.

Na de lunch ben ik maar een siësta gaan houden en is mijn wederhelft op de scooter naar zijn tennisafapraak in het park vertrokken.

Informatie druppelt binnen

Op dat moment kreeg ik nog informatie via mijn mobiel binnen en wisten we het volgende:

– dat de ministerraad sinds 13.00 uur bijeen was om de boel in goede banen te leiden en de prioriteiten vast te stellen (dát hebben ze trouwens, samen met de politie, het leger en hulpdiensten, voortreffelijk gedaan)

– dat een elite-eenheid de gevangenissen bewaakte (hier had ik niet eens aan gedacht)

– dat ouders gevraagd werd hun kinderen van school te halen (begrijpelijk, maar leverde in grote steden verkeerschaos op, want stoplichten deden het niet meer)

– dat bij de benzinepompen die nog werkten lange rijen stonden (ik ken iemand die naar Benedita is gereden voor diesel en terugkwam: de rij was wel 1 km lang…)

– dat vooral in grote steden mensen even niet wisten hoe ze thuis moesten komen – veel openbaar vervoer, metro’s en treinen reden niet meer (om negen uur gisteravond, toen de elektriciteit net hersteld was, hoorden we via de autoradio een mevrouw die zei dat in Lissabon op het busstation wel 1000 wachtende passagiers stonden)

– dat fabrieken sloten – de ICEL-messenfabriek stuurde haar werknemers naar huis en de ploeg van 16 uur hoefde niet meer te komen; hetzelfde gold voor supermarkten

– dat het chaos was op het vliegveld van Lissabon en TAP passagiers vroeg om niet meer te komen

– dat veel benzinepompen al snel buiten werking waren, want geen aggregaat of niet genoeg om lang op zo’n ding door te gaan

– dat ziekenhuizen op aggregaten draaiden en alleen noodzakelijke zorg verleenden

– dat je niet blij bent met je elektrische auto: in Caldas zagen we een Teslarijder bij een laadpunt staan die niet weg kon (geen idee hoe dat werkt, maar het leek alsof zijn slang niet van het laadpunt los kon)

– dat RTP, de Portugese staatszender, rond vieren problemen kreeg met uitzenden vanwege elektriciteitstekort

– dat er voor het sluiten van supermarkten werd gehamsterd, sommige supermarkten hebben daardoor nu lege schappen

– dat je voor de avond lampen op batterijen moest gebruiken en geen kaarsen, omdat 112 overbelast raakte en ze er geen huisbrandjes bij konden hebben

– dat het internet steeds minder werd, om uiteindelijk tegen zessen helemaal uit te vallen – ik kreeg zelfs geen appjes meer verstuurd

– dat je de elektriciteitsschakelaars moest uitzetten om te voorkomen dat je apparatuur ineens een stroomstoot krijgt – aangeraden door mijn onvolprezen buurman (ik heb dus alle schakelaars naar beneden gezet, op één deel van het huis na – dat deel zonder al te veel apparaten die stuk kunnen gaan)

Maar hé, verder was het prachtig weer, kun je even niks, en tegen vijven is het tijd voor een goed boek en het bruinen van mijn witte stelten.

Licht in de duisternis

Tegen het vallen van de avond zijn we, burgerlijk ongehoorzaam, naar de stad gereden. We hoorden via de autoradio dat je beter niet de weg op kon gaan, maar we hadden al uren niets van mijn moeder gehoord en kregen op geen enkele manier contact.

Net toen we de heuvels richting Caldas afreden, zagen we de lichtjes aanploppen. Het was ondertussen half negen.

We troffen mijn moeder in pyjama – die was voor het donker de trap op gegaan om alvast in bed te gaan liggen (wat is ze toch lekker praktisch!). Uit onze kaarsenstandaard hadden we wat nepkaarsjes en een zaklamp voor haar meegenomen. De brandweer kan trots op me zijn – toevallig had ik die én ook nog batterijen. Het leverde rond half negen maandagavond 28 april dit aandoenlijke filmpje op:

Een wijze les: cash is king

Na het bezoek aan mijn moeder heb ik geprobeerd om te tanken, want mijn lampje van de reserve brandde. Bij pomp zeven lukte het. De andere zes waren dicht. Alleen mensen met contant geld konden bij de enige nog open pomp geholpen worden.

Hoezo naar uitgestelde pinbetaling vragen, zoals via NU.nl blijkbaar werd geadviseerd aan vakantiegangers in den vreemde zonder cash op zak? Er is geen Portugese winkelier die daar in meegaat, hoor. Dus mensen: zorg voor contant geld in je zak – scheelt een hoop ellende!

Premier spreekt het volk toe

Op de terugweg naar de berg sprak de premier via de radio het volk toe. Hij begon met het prijzen van de Portugese bevolking, die vandaag deze crisis zo goed had doorstaan: sereen en rustig. Hij zei dat hij trots was – en het raakte bij mij een snaar. Ja, wat fijn dat een heel land er gewoon het beste van maakt. Als dat geen lichtje in de donkere tijden is, dan weet ik het niet meer. Viva Portugal !

Geen blogpost van Zin in Portugal meer missen? Tik je emailadres in bij de abonneerknop. Een volgend verhaaltje ontvang je dan meteen in je inbox. Of word volger van mijn YouTubekanaal, Instagram, Facebook of TikTok, daar post ik een paar keer per week over de omgeving van Caldas da Rainha (nieuwe koffietentje, uitjes en de poes – ja, Maria hoort er natuurlijk ook bij).

En goed om te weten: vanmorgen, dinsdag 29 april, is het Transaviatoestel uit Amsterdam op tijd vertrokken en heeft onze vrienden, Chris en Fransca, die erin zitten, voor negen uur in Lissabon doen landen. Ik heb goede hoop dat iedereen – die met het vliegtuig vanuit Portugal wil vertrekken of juist hierheen wil – weer gauw op de plaats van bestemming is. Oxalá!

Até breve, beijinhos 😘!