Voor €7,95 heb ik vrijdagavond, 24 oktober, op Schiphol het laatste avontuur van Asterix en Obelix gekocht. Hoe toepasselijk, want ik reis net die avond óók naar Lusitania. Niet op een galeischip met sterke mannen die roeien, maar in een kist met vleugels van onze nationale trots, de TAP. Voor €7,95 is het stripboekje snel gekocht. Ik schrijf expres €7,95, want ik heb net €5,95 uitgespaard door niet te pinnen. Zijn ze helemaal gek geworden op Schiphol? Bijna nergens een pinautomaat te vinden in het gedeelte na de security (uiteindelijk twee ontdekt: één bij de toiletten aan de ene kant van Rituals en één aan de andere kant bij Travelex). Tot mijn stomme verbazing moet ik €5,95 transactiekosten betalen als ik wil pinnen. Nou, mooi niet. Dus €5,95 uitgespaard en voor twee euro erbij leesvoer voor in het vliegtuig gekocht.

Eigenlijk ben ik nooit zo weg geweest van Asterix en Obelix. Apart, want nu heb ik deze uitgave tijdens de vliegreis naar Lissabon met veel plezier gelezen en voortdurend gegniffeld om de spitsvondige zinnen van de opvolger van René Goscinny: FABCARO (Fabrice Caro).

Bij Livraria Bertrand heb ik in winkelcentrum La Vie zondagmorgen uit nieuwsgierigheid ook de Portugese editie gekocht. Wonderlijk genoeg is deze 11,50 euro, maar daar heb je wel een uitgave met een harde kaft voor!

Ik moest eigenlijk wat boodschapjes doen op de markt, maar het was zulk heerlijk weer dat ik, na de regen van zaterdag, eerst even ben gaan genieten van de zon, én van de Portugese Astérix op het terras van Citrus.

Veel geinige Portugese verwijzingen in deze Asterix

Mijn Portugese hart veert op bij alle verwijzingen in Asterix in Lusitania. Ik neem je even mee: Obelix’ maag draait om van stokvis. Dus hij vergaat van de honger:

En inderdaad, als je niet van stokvis houdt, dan heb je het moeilijk in Portugal, want elk zichzelf respecterend Portugees restaurant heeft wel een stokvisgerecht op de kaart staan. Voor wie langzaam wil beginnen: neem de bacalhau com natas of de bacalhau à brás. Altijd goed.

Zelf bestel ik graag een bacalhau uit de oven met batata ao murro, platgeslagen aardappeltjes met zout. Als ze ronde uiringen op de bacalhau doen, ben ik helemaal in mijn sas. Heerlijk! Vooral als het gerecht linea recta uit de oven komt in een mooie keramieken schaal. Ik ben alleen bang dat het. binnenkort zoeken naar een speld in een hooiberg wordt om goede traditionele Portugese kost te vinden. In het culinaire landschap schieten hier de sushibars, pizzeria’s en deli’s als paddenstoelen uit de grond. En dat gaat écht ten koste van de Portugese keuken, helaas.

Pastéis de nata en Romeinen

Obelix houdt dus niet van stokvis. Maar hij lust wel pap van pastéis de nata. Hilarisch hoe hij een legioen Romeinen verslaat door ze vanaf een bakkerskar te bekogelen met deze heerlijke custardgebakjes. Arme Romeinen, of nee, eigenlijk, wát een mazzelaars!

Portugese straatkunst en hakkengevaar

Een verwijzing naar het prachtige Portugese stratenpatroon ontbreekt ook niet in deze laatste uitgave. En inderdaad, kijk vooral naar beneden, want echt, je ontdekt de mooiste figuren in het plaveisel.

Dit vond ik vandaag zo’n wonderlijk plaatje: een compleet roze Mercedes op de stoep waar een mooi patroon in zit (voor een winkel die binnenkort open gaat, tegenover de bakkerij Calé/Com Tradição in Caldas da Rainha).

Voor de dames die Portugal bezoeken wel de tip: laat je sexy schoenen met naaldhakken thuis! Menig hakje is al blijven steken tussen de met de hand gelegde steentjes. Het is echt dodelijk voor de romantiek als je date eindigt met een bezoek aan de spoedeisende hulp van een ziekenhuis, waar ze de enorme toestroom aan toeristen en nieuwe medelanders nauwelijks aankunnen. En ja, daar kan ik over meepraten. In mei ben ik in de ambulance meegegaan met iemand die niet lekker werd. Zes uur later stond ik nog in de ziekenhuisgang van Caldas da Rainha zonder een arts gesproken te hebben (meer hierover in het beeldverhaal: Zorgen om de zorg: 112 moeten bellen).

Olisipo en de legende van Ulisses

Asterix en Obelix gaan aan land op een plek die mij bekend voorkomt: Azenhas do Mar móet hier model voor hebben gestaan. Of doet dit plaatje een ander belletje bij jullie rinkelen? Dan hoor ik het graag!

Natúúrlijk doen Asterix en Obelix de hoofdstad Lissabon aan: Olisipo. De schrijver heeft zijn huiswerk goed gedaan. Volgens de legende is Olisipo gesticht door Ulisses, die daar op zijn zwerftochten langskomt.

Hoe komt de schrijver aan de naam Olisipo? Welnu, de Romeinen veroveren in de 2e eeuw voor Christus het Iberisch schiereiland en delen gul Latijnse namen uit aan de nederzettingen die ze vinden. Ook de plek die we nu Lissabon noemen, krijgt een Latijnse naam: Felicitas Julia Olisipo, kortweg Olisipo.

Historisch bewijs ontbreekt, maar de Romeinse elite is dol op mooie verhalen over de herkomst van steden. Volgens een oude legende komt de naam Olisipo van Ulysses (Ulisses, in het Portugees), de held uit de Griekse mythologie die na de Trojaanse oorlog jarenlang over de Middellandse Zee heeft gezworven. Men gelooft dat hij tijdens zijn omzwervingen een stad sticht aan de monding van de Taag. Zo ontstaat Lisssabon dus, pardon Olisipo, een verbastering van Ulyssippo of Olissipona, oftewel: de stad van Ulysses.

Oxalá: als Allah het wil

Een grote rol is weggelegd voor Oxala. Deze charmante Portugese doet het hart van Obelix sneller kloppen. Mooi gevonden, deze meisjesnaam (ik ken trouwens geen enkele dame die naar Oxalá luistert). Ik ken oxalá alleen als uitdrukking. Dit woord stamt uit de tijd van de Arabische bezetting van Lusitania en betekent ‘als Allah het wil’. Ik heb de indruk dat het de laatste jaren wat minder gebruikt wordt, maar in mijn jeugd was het een veelgehoorde verzuchting als we ergens op hoopten. Ik geloof dat ik tegenwoordig vaker se Deus quiser (als God het wil) hoor. Toevallig heb ik gisteravond met vrienden gegeten en in het restaurant stond de televisie aan. Dat vinden wij hier niet gek, hoor. Benfica speelde! En de man in het gezelschap eindigde zijn verzuchting over zijn hoop op winst van Benfica toen de wedstrijd nog moest beginnen met een ‘oxalá’ en ik dacht: Obelix zou je eens moeten horen. Overigens: Benfica heeft met 5-0 gewonnen. Mijn moeder, die liever thuis blijft om de wedstrijd te kijken, was zeer opgetogen. Dus ik trof haar nog in vol ornaat en blij aan voordat ik naar bed ging.

Oxala is Saudade

In de Portugese editie luistert de dame Oxala naar de naam Saudade. Apart dat men in de Nederlandse vertaling niet voor Saudade heeft gekozen. Ik vind het meer voor de hand liggen dan Oxala.

Droevig en blij, die Lusitaniërs!

Portugezen vindt Obelix maar ‘droevig en blij, rare jongens, die Lusitaniërs’. De spijker op zijn kop. Luister maar eens naar een vrolijke fado en zie hoe dezelfde zanger die net nog vrolijke klanken liet horen, moeiteloos overschakelt naar diep verdriet, inclusief een oogopslag die je eerder op een begrafenis tegenkomt dan op een podium.

Tot slot

Krijgt het verhaal een vervolg? Dan heb ik nog wat tips voor de schrijver. Laat Asterix en Obelix in hun volgende culinaire avontuur, wanneer ze naar Lusitanië trekken op zoek naar de garumfabrieken, ook eens kennismaken met deze typische Portugese klassiekers:

• Amêijoas à Bulhão Pato: dit klassieke Portugese gerecht bestaat uit venusschelpen die in olijfolie met flink veel knoflook en koriander plus een scheutje witte wijn gekookt worden. Wat citroensap erover en klaar (in 2015 heb ik er een blogpost aan gewijd: Amêijoas à Bulhão Pato: hoe maak je die? ). Gistermiddag nog met mijn moeder dit gerecht gegeten. Bij Ondas Taverna op de boulevard van het strand van Foz do Arelho maken ze een voortreffelijke Amêijoas à Bulhão Pato.

• Pão com chouriço en farturas:
  Ik eet graag een pão com chouriço op de zondagsmarkt van Santana (meer weten over deze markt: Een Jacaranda koop je gewoon op de boerenmarkt van Santana). Tegen de tijd dat iedereen trek krijgt, staan er lange rijen bij de kramen met de ovens. Rijen vol liefhebbers die zin hebben in een pão com chouriço, dat heerlijke broodje met kruidige worst. Vooral in de winter is het een genot om, terwijl je naar het opgestookte vuur in de ovens kijkt, te wachten op zo’n versgebakken broodje. En natuurlijk hoort daar een bezoekje aan een kraam met farturas bij, de perfecte zoete afsluiting!

En jij? Lees de nieuwste Asterix en kom zelf proeven en genieten van al die kleine dingen en verrassende doorkijkjes die Portugal zo onweerstaanbaar maken. Até breve, então!

Geen blogpost van Zin in Portugal meer missen? Tik je e-mailadres bij de abonneerknop in. Een volgend beeldverhaal verschijnt dan automatisch in je inbox.